سرقت ادبی
برخی افراد تصور میکنند سرقت ادبی یا سرقت علمی، کپی کردن و قرض گرفتن ایده‌ها و کلمات دیگران است، اما کلماتی مثل کپی کردن و قرض گرفتن میتواند قُبح این جرم را پنهان کند.
طبق دیکشنری آنلاین وبستر، عمل پلیجریزم اینگونه تعریف میشود:
- دزدیدن ایده‌ها و کلمات دیگران: استفاده از آنها به نام خود و عدم ارجاع به صاحب اثر
- ارتکاب به سرقت ادبی
به عبارت دیگر، پلیجریزم نوعی کلاهبرداری است که ابتدا شامل دزدی اثر دیگران و سپس دروغگویی در مورد آن میشود. source
اما آیا واقعا ایده‌ها و کلمات را میتوان دزدید؟
طبق قانون، بله. ایده‌های بکر ذیل مالکیت معنوی قرار میگیرند و مادامی که در جایی ثبت شده باشند، شامل قانون کپی‌رایت میشوند دقیقا مثل اختراعات. اما سرقت ادبی همیشه ناقض قانون کپی‌رایت نیست.
تمام موارد زیر سرقت علمی محسوب میشوند:
- ارائه اثر دیگران به عنوان اثر خود
- کپی کردن ایده ها و کلمات دیگران بدون ذکر منبع
- عدم استفاده از علامت نقل قول در جملات نقل قول
- ارائه اطلاعات نادرست در مورد مرجع نقل قول
- تغییر کلمات اما کپی کردن از ساختار جمله بدون ذکر منبع
- کپی کردن حجم زیادی از کلمات یا ایده ها از یک منبع، چه منبع ذکر شود و چه نشود
سرقت ادبی انواع دیگری هم دارد اما اغلب موارد سرقت علمی، با ذکر منبع قابل اجتناب هستند. همین که ذکر شود بعضی موارد قرض گرفته شده اند و اطلاعات لازم برای پیدا کردن منبع اصلی به مخاطب داده شود معمولا (نه همیشه) برای پیشگیری از سرقت ادبی کافی است.
عکس، فیلم و موسیقی چطور؟
استفاده از عکس، فیلم و موسیقی متعلق به دیگران در کار و اثر خود، بدون کسب اجازه و بدون ذکر منبع پلیجریزم محسوب میشود. فعالیت های زیر در جامعه امروز بسیار رایج هستند، اما علی‌رغم محبوبیت شان باز هم سرقت ادبی محسوب میشوند.
- کپی کردن فایل های چند‌رسانه ای (مخصوصا عکس) از وبسایت های دیگر و استفاده از آنها در وبسایت یا اثر خود
- ساختن یک ویدیو با استفاده از ویدیو های دیگران یا استفاده از موسیقی که کپی‌رایت باشد
- اجرای موسیقی کپی‌رایت متعلق به دیگران (بازخوانی یا کاور)
- ساختن موسیقی که حجم زیادی از آن از آثار دیگران قرض گرفته شده باشد
مجلات علمی در مورد سرقت ادبی چگونه رفتار میکنند؟
با پیشرفت و فراگیری اینترنت و وب امکان انجام سرقت علمی نیز بیشتر شده است. در نتیجه، مجلات علمی نیز با حساسیت و سختگیری بیشتری نسبت به گذشته در این خصوص رفتار میکنند. در مجلات معتبر، مقاله های دریافت شده ابتدا از لحاظ سرقت ادبی بررسی میشوند و در صورت تشخیص سرقت ادبی، مقاله مورد نظر ریجکت خواهد شد و حتی از جنبه علمی نیز مورد بررسی قرار نخواهد گرفت.
نرم افزار های تشخیص سرقت ادبی چطور کار میکنند؟
اغلب نرم افزار های تشخیص سرقت ادبی به صورت آنلاین و ساس (اجاره نرم افزار) ارائه میشوند. فایلی جهت نصب نرم افزار به مشتری ارائه نمیشود. امکان استفاده تنها از طریق ورود به سامانه نرم افزار با استفاده از مرورگر اینترنتی وجود دارد. فایل خود را بارگذاری میکنید و پس از چند دقیقه گزارش کاملی از تشابه متنی اثر شما با سایر متون ارائه میشود. نرم افزار های بررسی سرقت علمی متن شما را با صفحات اینترنتی مقایسه میکنند، اما تنها در چند نرم افزار است که امکان مقایسه متن با دیتابیس ناشرین معتبر وجود دارد. آیثنتیکیت یکی از این نرم افزار ها و در حال حاضر معتبرترین و رایج ترین آنهاست. البته نرم افزار هایی هم وجود دارند که تنها تشابه بین دو متن خاص را بررسی میکنند.
درباره آیثنتیکیت iThenticate
این سرویس متعلق به شرکت آمریکایی تِرن‌ایت‌این است. البته ترن‌ایت‌این یک سرویس بررسی سرقت ادبی هم هست که با آیثنتیکیت تفاوت دارد. اکثر مجلات معتبر و ناشران بین‌المللی مثل وایلی، ساینس دایرکت و اشپرینگر از آیثنتیکیت استفاده میکنند. دیتابیس آیثنتیکیت شامل ۴۹ میلیون عنوان کتاب و مقاله از ۱۱۵ هزار ژورنال علمی، ۱۰۵ میلیون اثر چاپ شده و بیش از ۶۰ میلیارد صفحه اینترنتی میباشد.
قیمت آیثنتیکیت ۱۰۰ دلار برای یک مقاله. این قیمتی است که در سایت اصلی آیثنتیکیت اعلام شده است. البته برای اکانت های سازمانی قیمت به‌مراتب کمتر است. بازار هدف ترن‌ایت‌این سازمان ها هستند. این شرکت، بازاریابی چندانی برای فروش به اشخاص انجام نمیدهد.
آیا میتوان به نرم افزار های رایگان تشخیص سرقت ادبی اعتماد کرد؟
خیر، اما گاهی بستگی دارد. به اینکه از کدام نرم افزار رایگان و برای بررسی چه متنی از آن استفاده می کنید. متون حساس را به هیچ وجه و در هیچ سرویس رایگانی بارگذاری نکنید. از نرم افزار هایی که استفاده از آنها کاملا رایگان و بدون محدودیت است دوری کنید. هر نرم افزار یا سایت بررسی سرقت ادبی به هزینه بسیار زیادی برای توسعه، میزبانی و پشتیبانی نیاز دارد و این هزینه باید به نحوی تامین شود. تنها راه تامین هزینه و درآمد‌زایی این سرویس ها از طریق استفاده غیر قانونی از متن شما است. بعلاوه، این نرم افزار ها به دیتابیس آفلاین مجلات دسترسی ندارند و تنها بعضی صفحات وب را بررسی میکنند و در نتیجه گزارشی غیردقیق با ضریب خطای بالا خواهند داشت.
اثر خود را از نظر سرقت ادبی بررسی کنم؟
اگر شما بررسی نکنید، سردبیر یا داور اثر شما این کار را خواهد کرد. مقالات دریافتی در ژورنال های معتبر ابتدا از لحاظ سرقت ادبی بررسی میشوند و در صورت تشخیص سرقت ادبی، مقاله بدون بررسی محتوای علمی ریجکت خواهد شد. اعتبار پژوهشگر و دانشگاه مربوطه نیز خدشه‌دار میشود و ممکن است پیامدها و مجازات سنگینی گریبانگیر نویسنده شود.
چه مقدار سرقت ادبی قابل قبول است؟
حتی یک کلمه هم قابل قبول نیست. اما. سرقت ادبی با تشابه متنی تفاوت دارد. نرم افزار درصد تشابه متنی را اعلام میکند نه سرقت علمی را. همچنین، اینکه چند درصد سرقت ادبی قابل قبول است کاملا بستگی به فرد تصمیم گیرنده (سردبیر، داور، استاد راهنما) و نهاد مربوطه (مجله، ناشر، دانشگاه) دارد. بر اساس مشاهدات ما، ممکن است بین ۵ تا ۲۰ درصد قابل قبول باشد.
